Ο βασιλικός (Ώκιμον το βασιλικόν), είναι αρωματικό ετήσιο, ποώδες φυτό της οικογένειας των Χειλανθών. Κατάγεται από την Ινδία και το Ιράν αλλά σήμερα καλλιεργείται σε πολλές περιοχές του κόσμου. Στην Ελλάδα είναι από τα πιο κοινά οικιακά φυτά. Τα φύλλα του χρησιμοποιούνται αποξηραμένα ως καρύκευμα και αφέψημα. Περιέχουν αιθέριο έλαιο, κύρια συστατικά του οποίου είναι η λιναλοόλη και η μεθυλοχαβικόλη, το οποίο χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία.
Ο βασιλικός χρησιμοποιείται ως βότανο καθώς πιστεύεται πως είναι καλό διουρητικό, καταπραàνει το στομαχόπονο και τον πονοκέφαλο, ενώ στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν πολτοποιημένα φύλλα βασιλικού ως επίθεμα, μετά από δάγκωμα εντόμου, σκορπιού ή και φιδιού. Το εκχύλισμα βασιλικού δρα ευεργετικά στις περιπτώσεις στοματίτιδας και επιχείλιου έρπητα. Συνιστάται επίσης στις ημικρανίες, τους πονοκεφάλους, την απλή ναυτία και τη ναυτία της εγκυμοσύνης. Το αιθέριο έλαιο του βασιλικού εξάγεται από ολόκληρο το φυτό, είναι σχεδόν διαφανές και έχει μυρωδιά που είναι γλυκιά και πικάντικη. Επηρεάζει σχεδόν όλα τα συστήματα του οργανισμού μας. Τονώνει το νευρικό σύστημα, καταπολεμάει το άγχος, την πνευματική κόπωση και βοηθά στη συγκέντρωση. Επιπλέον, ανακουφίζει από το βήχα και το κρύωμα. Καθώς ο βασιλικός έχει αντισηπτικές ιδιότητες, το βάφτισμα των φύλλων μέσα στο νερό για αρκετή ώρα έχει σαν αποτέλεσμα το νερό αυτό να μη μουχλιάζει. Γι’ αυτό ο βασιλικός χρησιμοποιείται από την Εκκλησία για τον αγιασμό του νερού.
Στη μαγειρική ο βασιλικός μπορεί να χρησιμοποιηθεί φρέσκος ή αποξηραμένος και το άρωμά το μοιάζει λίγο με αυτό του γλυκάνισου. Αρωματίζει διάφορα ψητά, σαλάτες, βραστά, κοκκινιστά, σούπες κ.τ.λ. ενώ ταιριάζει πολύ σε σάλτσες που έχουν ως βάση τη φρέσκια ντομάτα. Γενικά θα πρέπει να προστίθεται κατά το τέλος του μαγειρέματος, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες καταστρέφουν τη γεύση του. Στην Ιταλική κουζίνα, η σάλτσα ζυμαρικών πέστο (pesto) έχει για βάση της το βασιλικό. Τα φύλλα μπορούν να διατηρηθούν ξερά, κλεισμένα ερμητικά σε γυάλινα βάζα, ή σε καταψύκτη. Τα σημαντικότερα συστατικά του βασιλικού είναι: βιταμίνες Α, Β, C και Κ, σίδηρο, ασβέστιο, ίνες, μαγγάνιο, τρυπτοφάνη, μαγνήσιο και κάλιο.
