Ο βασιλικός πήρε το όνομά του από τα ελληνικά καθώς θεωρείται ο βασιλιάς των αρωματικών βοτάνων.
Τις περισσότερες φορές, ο βασιλικός, χρησιμοποιείται φρέσκος στις μαγειρεμένες συνταγές. Γενικά, προστίθεται την τελευταία στιγμή, καθώς το μαγείρεμα, καταστρέφει ταχέως τη γεύση του. Το φρέσκο βότανο, μπορεί να διατηρηθεί για ένα μικρό χρονικό διάστημα, σε πλαστικές σακούλες στο ψυγείο ή για μεγαλύτερη χρονική περίοδο, στην κατάψυξη, αφού ζεματιστεί γρήγορα σε βραστό νερό. Το αποξηραμένο βότανο, χάνει επίσης το μεγαλύτερο μέρος της γεύσης του και αυτό το λίγο εναπομείναν άρωμα, έχει πολύ διαφορετική γεύση, με ένα αδύναμο άρωμα κουμαρίνης, παρόμοιο με αυτό του σανού. Στη μαγειρική χρησιμοποιούνται κυρίως αποξηραμένα φύλλα της πλατύφυλλης ποικιλίας, το άρωμα των οποίων μοιάζει λίγο με αυτό του γλυκάνισου. Αρωματίζει διάφορα ψητά, σαλάτες, βραστά, κοκκινιστά, σούπες κλπ. ενώ ταιριάζει πολύ σε σάλτσες που έχουν ως βάση τη φρέσκια ντομάτα (π.χ. ιδίως κατά το καλοκαίρι, μια σαλάτα ντομάτας μαζί με φρεσκοκομμένα φύλλα βασιλικού, είναι μια ξεχωριστή γευστική εμπειρία). Στην Ιταλική κουζίνα, η σάλτσα ζυμαρικών πέστο (pesto), μια πράσινη Ιταλική σάλτσα ελαίου και βοτάνου, έχει για βάση της το βασιλικό. Οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες ποικιλίες βασιλικού της Μεσογείου είναι οι:"Genovese", "Purple Ruffles", "Mammoth", "Cinnamon", "Lemon", "Globe" και η "African Blue". Οι Κινέζοι επίσης, χρησιμοποιούν νωπούς ή αποξεραμένους βασιλικούς, σε σούπες και άλλες τροφές. Στην Ταϊβάν, οι άνθρωποι προσθέτουν νωπά φύλλα βασιλικού στις παχιές σούπες (Παραδοσιακά Κινεζικά: 羹湯· πινγίν: gēngtāng). Τρώνε επίσης, τηγανητό κοτόπουλο με βαθιά τηγανισμένα φύλλα βασιλικού. Ο βασιλικός, (συνηθέστερα ο Ταϊλανδέζικος βασιλικός), συνήθως εμβρέχεται σε γάλα ή κρέμα, ώστε να δημιουργήσει μια ενδιαφέρουσα γεύση στα παγωτά ή τις σοκολάτες (όπως τις τρούφες). Τα φύλλα, δεν είναι το μόνο τμήμα του βασιλικού, που χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές της μαγειρικής, οι ανθοφόροι οφθαλμοί (μπουμπούκια), έχουν μια πιο λεπτή γεύση και είναι βρώσιμοι.
